ابزار جمع آوری اطلاعات (داده ها)

برای جمع آوری اطلاعات طی چند مرحله از ابزارهایی نظیر مدارك و اسناد موجود، مجلات و مقالات استفاده شد. هر پژوهشگر باید با توجه به ماهیت مسئله سوالها و یا فرضیه های طراحی شده، یك یا چند ابزار طراحی نموده و بعد از كسب شرایط در رابطه با اعتبار آن ابزار، جهت جمع آوری داده ها اقدام نماید .

در این تحقیق شاخص های اولیه با استفاده از مطالعات میدانی و مصاحبه با خبرگان و مطالعه سیستم های مدیریت دانش موجود در سایر سازمانها بدست آمده است و در مورد پایایی و روایی این معیارها از طریق نظر سنجی بوسیله پرسش نامه بدست آمده كه مراحل جمع آوری اطلاعات به شرح زیر می باشد.

 مراحل جمع آوری اطلاعات

قدم اول: ابتدا با استفاده از مطالعات كتابخانه ای و مراجعه به مراكز تحقیقاتی و نظر خواهی از نخبگان به صورت حضوری در طی چند جلسه، مطالعه گزارشها وآئین نامه های مرتبط و مقاله های موجود اطلاعات اولیه جمع آوری شده و شاخص های اولیه بدست آمد.

قدم دوم : در این مرحله شاخص های اولیه در قالب پرسشنامه(پرسشنامه شماره یك) در اختیار خبرگان گروه اول قرار داده شد تا در مورد مناسب بودن یا نبودن شاخص ها اعلام نظر نمایند. در ضمن پرسشنامه طوری طراحی شد كه چنانچه خبرگان شاخص یا شاخص هایی برای پیشنهاد دارند اضافه نمایند. در این تحقیق 10 عدد پرسشنامه تهیه گردید و در اختیار خبرگان گروه اول قرارگرفت- خبرگان گروه اول شامل بعضی از مدیران تحقیقات و چند نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه ها بودند.

قدم سوم : بعد از تحلیل  پاسخ های پرسشنامه مرحله قبل و در نهایت شاخص های نهایی مشخص گردید. سپس شاخص های بدست آمده را در قالب پرسشنامه دیگر (پرسشنامه شماره 2) در آورده شد و در اختیار خبرگان گروه دوم قرار گرفت تا با توجه به ارزشهای داده شده ارزش دهی كنند. بعد از جمع آوری پرسشنامه ها اطلاعات بدست آمده  وارد نرم افزار SPSS 16 گردید، سپس پایایی معیارها با استفاده از دو روش آلفای كرونباخ  و روش دو نیمه کردن بدست آمد. با استفاده از تحلیل عاملی، شاخص های مناسب مشخص و در نهایت با استفاده از آزمون فریدمن شاخص های بدست آمده رتبه بندی گردد. 

6-3 مراحل تحلیل داده ها

1-6-3 روایی و پایایی پرسشنامه

روایی به این سوال  پاسخ می دهد كه ابزار اندازه گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می سنجد. بدون اگاهی از اعتبار ابزار اندازه گیری نمی توان به دقتِ داده های حاصل از آن اطمینان داشت . ابزار اندازه گیری ممكن است برای اندازه گیری یك خصیصه ویژه دارای اعتبار باشد درحالی كه برای سنجش همان خصیصه برروی جامعه دیگر از هیچ اعتباری برخوردار نباشد .

در این تحقیق روایی پرسشنامه  با نظر سنجی از 10 نفر از اعضای هیئت علمی و افراد صاحب نظر تحقیقاتی- خبرگان گروه اول-  مشخص گردید كه تقریبا تمامی شاخص ها مورد تایئد قرارگرفت. البته در بعضی از شاخص ها اصلاحات در نحوه بیان شاخص در پرسشنامه یا ادغام و یا اضافه نمودن چند شاخص پیشنهاد شد كه اصلاحات مورد نظر در پرسشنامه اقدام شد.

پایایی یك از ویژگیهای فنی ابزار اندازه گیری است . مفهوم یاد شده با این امر سروكار دارد كه ابزار اندازه گیری در شرایط یكسان تا چه اندازه نتایج یكسانی بدست می دهند. ضریب قابلیت اعتماد نشانگر آن است كه تا چه اندازه ابزار اندازه گیری ویژگیهای ثابت آزمودنی ویا ویژگیهای متغییر و موقتی وی را می سنجد. لازم به ذكر است كه پایایی در یك آزمون می تواند از موقعیتی به موقعیتی دیگر و از گروهی به گروه دیگر متفاوت باشد. روش های تعیین پایائی متنوع اند و فقط آن هایی که در نرم افزار SPSS 16 اشاره شده است شامل 1- روش آلفای کرونباخ[1] 2- روش موازی[2] 3- روش موازی اکید[3] 4- روش گاتمن[4] 5- روش دونیمه کردن[5] می باشد.

برای بررسی پایایی پرسشنامه های این تحقیق چون از روش نگرش سنج لیكرت استفاده شده است به این نتیجه رسیده ایم كه برای بدست آوردن پایایی این آزمون از روش آلفای كرونباخ و روش دو نیمه کردن استفاده شود. روش دونیمه کردن و روش آلفای کرونباخ جزء روش های همبستگی درونی در پایایی یک پرسشنامه است.

روش آلفای کرونباخ برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری از جمله پرسشنامه ها یا آزمونهایی  كه خصیصه های مختلف را اندازه گیری می كنند بكار می رود. در این گونه ابزار ، پاسخ هر سوال می تواند مقادیر عددی مختلف را اختیار كند . برای محاسبه ضریب آلفای كرونباخ ابتدا باید واریانس نمره های هر زیر مجموعه سوالهای پرسشنامه- یا زیر آزمون- و واریانس كل را محاسبه كرد. پس با استفاده از فرمول(2-3) مقدار ضریب آلفا محاسبه می شود:

فرمول2-3   محاسبه ضریب آلفای كرونباخ

كه درآن :

j = تعداد زیر مجموعه سوالهای پرسشنامه یا آزمون

 S_j² = واریانس زیر آزمون jام

S² = واریانس كل آزمون

با مقایسه روش ضریب آلفای کرونباخ و روش دونیمه کردن، خواهیم دید که روش دونیمه کردن پرسشنامه به نوعی همان روش آلفاست. به عبارت دیگر، ضریب آلفا معرف میانگین ضرایب پایائی حاصل از تمامی اجزای ممکن یک پرسشنامه است.

شایان ذکر است که هرچه مقدار آلفا به یک نزدیکتر باشد نشان از پایائی بیشتر پرسشنامه دارد. اگر مقدار آلفا بیشتر از 7/0 باشد پایائی خوب و اگر بین 5/0 تا 7/0 باشد پایائی متوسط و اگر کمتر از 5/0 باشد پرسشنامه فاقد پایائی لازم است.